معنی دو اصطلاح مهم آوانس و ریتارد در موتورهای بنزین سوز

زمان بندی ignition یا جرقه شمع و احتراق در موتورهای بنزینی از اهمیت زیادی برخورداره  . اگر جرقه زودتر از موقع مقرر زده بشه آوانس (advanced) اگر جرقه دیرتراز موعد مقرر زده بشه به اون ریتارد retarded)) میگن .

هر چقدر دور موتوربالا تر بره لازمه جرقه زودتر از موعد مقرر زده بشه تا احتراق در زمان درست انجام بشه که به این کار آوانس  شدن جرقه می گن. هر چقدر که دورموتور بیشتر بشه مقدار آوانس کردن جرقه نیز باید بیشتر باشه ، اینکار به کمتر شدن آلودگی تولیدی توسط موتور هم کمک میکنه .

بتاخیر انداختن زمان جرقه شمع یا ( ریتارد کردن موتور) باعث حذف ضربه های ناک وارده به موتور (knocking) میشه که یکی از فرامین ECU خودرو در مواقعی است که حس کننده های خودکار ضربه  Knock sensors ضربه های احتراق بی موقع ناک رو در بدنه موتور حس میکنند . متاسفانه ریتارد کردن موتور به افزایش آلایندگی و افزایش رسوب کربن در سیلندر و روی شمع و سوپاپها منجر میشه و لازمه با استفاده از سوخت مناسب هر موتور و اکتان بالا از پدیده ناک تا حد ممکن جلوگیری کرد .

روش تشخیص سلامت شمع spark plug

ساختار مغزی شمع بین نوک کانکتور شمع و الکترود مرکزی در برخی شمعها دارای مقاومت الکتریکی هست که نویز گیره الکترونیکی بحساب میاد و کارکرد شمع رو بهتر میکنه .اما شمعهایی هم بدون مقاومت داخلی در بازار هست که شمعهای ساده و قدیمی تر هستن .

در شمعهای بدون مقاومت داخلی مقدار مقاومت الکتریکی اندازه گیری شده توسط اهم متر بین سر کانکتور شمع با الکترود مرکزی بین  1 تا 3 اهم در شمع سالم خواهد بود .

در شمعهایی که داخلشون مقاومت الکتریکی سرامیکی هست مقدار مقاومت اندازه گیری شده بین 5000 تا 6500 اهم خواهد بود .

نکته 1: شمع در حین کارکرد در معرض تنش حرارتی قرار میگیره و به مرور ممکنه در بخشهای داخلیش خصوصا چینی و مقاومت داخلی دچار تغییرات و ترکهای ریز میکروسکوپی بشه که روی کیفیت عملکرد شمع تاثیر خواهد گذاشت .

نکته 2 : بین کانکتور سر شمع و بدنه فلزی شمع نباید هیچ ارتباطی وجود داشته باشه و هیچ مقاومت الکتریکی نباید اندازه گیری بشه .

در صورتی که شمع تستهای بالا رو موفق بگذرونه سالمه چه شمع نو و چه شمع دست دوم  و اگر الکترودهای شمع کارکرده خوردگی یا تغییر شکل نداشته باشن با تمیز کردن شمع با اسپری حلال مخصوص و تنظیم فاصله گپ میشه دوباره ازش استفاده کرد .

عمر مفید شمع الکترود معمولی 20000 کیلومتر و شمع پلاتینوم 40000 کیلومتر و شمع ایریدیوم 100000 کیلومتره البته به شرطی که موتور سالم کارکنه و سوخت خوب مصرف کنه و ناک نزنه !!!

سئوال : چگونه با تغییر سبک رانندگی و دانستن برخی نکات مهم پدیده مخرب ناک رو به حداقل ممکنه کاهش دهیم؟

پدیده ناک Knock بمعنی  خودسوزی بنزین در سیکل فشرده شدن و گرم شدن داخل سیلندره .

در موتورهای با ضریب تراکم بالاتر و موتورهای مجهز به توربوشارژر فشار تراکم داخل سیلندر و دمای بالای حاصل از فشردگی سوخت امکان ناک رو بالا میبره و باید از سوخت با عدد اکتان بالاتر برای کاهش احتراق پذیری بنزین استفاده کرد . کثیف شدن سرسیلندر و سوپاپ و شمع با رسوب کربن (دوده) و ضعیف بودن جرقه هم به تشدید و امکان بروزناک کمک میکنه .

اگر به دقت به زمانهائی که Knock ناک بیشتر اتفاق میفته یعنی تشدید میشه توجه کنید متوجه میشید که در شتابگیری سریع و ابتدای حرکت یا در مسیرهای شیبدار که فشار بیشتری برای غلبه بر نیروی وزن وجود داره صدای ناک از موتور بیشتر شنیده میشه.

در این زمانها با فشردن پدال گاز سوخت بیشتر به موتور تزریق میکنیم تا نیروی تولید شده برای شتاب وحرکت افزایش پیدا کنه اما مقاومت زیادی در مقابل حرکت بخاطر وزن و شیب جاده وجود داره و عملا سرعت به تناسب میزان سوخت مصرف شده مثل سطح هموار بالا نمیره. همین فشار مضاعف و سوخت اضافی بعنوان دو عامل منفی باعث میشه زمینه برای خودسوزی بنزین درون سیلندر و تشدید پدیده ناک فراهم بشه .

با این حساب ناگفته پیداست که در صورت عدم دسترسی به سوخت مناسب و با اکتان بالا چگونه باید با تغییر سبک رانندگی در برخی شرایط بروز ناک رو به حداقل ممکن برسونیم یا اگر لازمه به ماشین فشار وارد کنیم حتما یادمون باشه که باید برای حفاظت از موتور از اکتان بوستر مخلوط با سوخت با اکتان پائین استفاده کنیم  .

یک سئوال مهم : آیا مصرف بنزین با اکتان بالاتر قدرت موتور رو افزایش میده ؟ جواب منفیه ... همه انواع بنزین از نظر تولید انرژی یکسانند !

یک سئوال مهم دیگه : آیا اونطوری که مردم تصور میکنن مصرف بنزین سوپر یا بنزین با اکتان بالا یا اکتان بوستر باعث تمیز شدن موتور و انژکتور میشه ؟ جواب صد درصد منفیه . هیچ اثری نداره

مزایا و معایب استفاده از مکمل اکتان بوستر

همانطوریکه در جدول زیرمشاهده میکنید انواع بسیار متنوعی از اکتان بوستر از نظر ترکیب شیمیائی وجود داره .

اگر بدقت به معایب این ترکیبات توجه کنید خواهید دید که هر ترکیب شیمیائی معایبی داره مثلا یک عده شون سرطان زا هستند و آلوده کننده محیط زیست ، یک عده دیگه در موتور و کاتالیست اگزوز و ... رسوب ایجاد میکنند ، عده دیگه با کاهش احتراق پذیری شدید سوخت استارت سرد موتور رو سخت تر میکنند.

حال چه باید کرد : پاسخ اینه که اگر ماشینتون بخوبی کار میکنه بهیچ عنوان از مکمل استفاده نکنید اما اگر با مشکلاتی مثل ناک یا کاهش کارائی موتور خصوصا در خودروهای با کارکرد بالا روبرو هستید بهترین ترکیبات کلینر و اکتان بوستر رو از شرکتهای معتبرصاحب فناوری و تحقیقات آزمایشگاهی تهیه کنید اما هرگز توقع معجزه نداشته باشید. اغلب چیزهائی که در مورد کلینرها و اکتان بوسترها گفته میشه تبلیغاتیه و دروغی بیش نیست .

 

نکته بسیار مهم در مورد بررسی وضعیت روغن موتور

از قدیم الایام تا به امروز دیده میشه که برخی راننده های باسابقه مقداری از روغن موتور داخل کارتر رو که توسط گیج روغن موقع کنترل سطح روغن موتور بیرون میاد بین انگشتان شصت و نشانه لمس میکنن و میگن این روغن مثلا حالت لیزی یا روانکاری خودش رو حفظ کرده یا روغن حالتش رو از دست داده و باید عوض بشه و از این داستانها ......!!!!!

این حرف از یک بابت اصلا صحیح نیست چون حتی بدترین روغن موتورها هم همون حالت لیزی و روانکاری رو بین نوک انگشتان دست تداعی میکنن و از این راه نمیشه بهیچ عنوان روانکاری روغن رو تست کرد ❌

اما اینکار یک حسن بسیار بزرگ داره اگر درست انجام بشه .

و اگر به اون دقت بشه میتونه از خیلی از مشکلات بعدی و استهلاک موتور جلوگیری کنه و اونم اینه که اگر هربار که گیج کنترل سطح روغن رو میکشیم تا میزان سطح روغن داخل کارتر رو بررسی کنیم مقدار کمی روغن رو که با گیج بیرون اومده بجای انگشتان دست به یکبرگ دستمال کاغذی سفید ساده و تمیز یا پارچه سفید تمیز بمالیم میتونیم ذرات بسیار ریز فلزی یا آلودگی کربنی رو که ممکنه صافی یا فیلتر روغن از صاف کردن اونا عاجز بوده مشاهده کنیم 👍

مشاهده روغن صاف بدون ذرات ناخالصی حالت طبیعی و مشاهده ذرات ریز ناخالصی هشدار در مورد لزوم تعویض هر چه زودتر روغن و استفاده از فیلتر مناسبتر و استاندارد رو به شما میده.

در مورد زمان تعویض بموقع و مبتنی بر اصول علمی روغن موتور هم نکات زیر رو به اطلاعتون میرسونم :

1-خودرو بیشتر داخل پارکینگ خوابیده و هر 3 تا 10 روز یکبار ازش استفاده میشه : تعویض روغن و فیلتر هر 3000 کیلومتر یا حداکثر هر 6 ماه یکبار با هرمقدار کارکرد .

 

2-خودرو اکثرا برای استفاده داخل شهری و ترافیک با روشن و خاموش شدنهای پیاپی و طی مسافتهای کوتاه : تعویض روغن و فیلتر هر 5000 کیلومتر یا حداکثر هر 6 ماه با هرمقدار کارکرد .

 

3-خودرو برای استفاده ترکیبی دایم روزانه شهر و جاده :  تعویض روغن و فیلتر هر 7000 کیلومتر.